ශ්‍රී දළදා මාලිගය

         ශ්‍රී දළදා මාලිගාව යනු බුදු රජාණන් වහන්සේගේ වම් දන්ත ධාතූන් වහන්සේ වර්තමානයේ තැන්පත් කර ඇති මාලිගාවයි. වර්තමාන දළදා මාලිගාව ශ්‍රී ලංකාවේ මහනුවර නගරයේ පිහිටා ඇත.  උඩරට රාජ්‍ය සමයේ (1592 - 1815) මෙය පිහිටා තිබුනේ එවකට පැවති රාජකීය මාලිගා සංකීර්ණය තුළමයි. ශ්‍රී දළදා මාලිගය මුල් වරට ගොඩනගනු ලැබුයේ පළමු වන විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසිනි. එතුමා ඉදිකල ශ්‍රී දළදා මාලිගාව පෘතුගීසි ආක්‍රමණයෙන් විනාශ කලහ. දැනට දක්නට ලැබෙන පැරනි දෙමහල් මාලිගාව ඉදිකරනු ලැබ ඇත්තේ  (1707 - 1739) ශ්‍රී වීරපරාක්‍රම නරේන්ද්‍ර  සිංහ රජතුමා ය. ඉන්පසු රජ වී පැමිණි නානයක්කාර වංශික ද්‍රවිඩ රජවරු පවා දළදා මාලිගාව වැඩි දියුණු කොට ආරක්ෂා කළහ.  දළදා මාලිගාව පිහිටා ඇත්තේ  මහනුවර නගරයේ මය. යුනෙස්කෝ  විසින් ලෝක උරුමයක් ලෙස නම් කර ඇත.

          මල්වතු හා අස්ගිරි යන දෙපාර්ශවයේම ස්වාමීන් වහන්සේලා දිනපතාම දළදා වහන්සේට පුජා සත්කාර කරති. මෙම පුජාව නොහොත් තේවාව දිනකට තෙවරක් එනම් අලුයම, දහවල් සහ සවස ලෙස පවත්වනු ලබයී. බදාදා දින වල විශේෂ පුජාවක් ලෙස නානුමුර මංගල්‍ය පවත්වයි. මෙහිදී සුවද ගැල්වූ ඖෂධීය ජලය සංකේත වශයෙන් දළදා වහන්සේ ස්නානය කරවනු ලබයී. මෙම ජලයෙන් ස්නානය කිරීමෙන් ලෙඩ රෝග සුව කිරීමේ ආනුභාවයක් පවතින බව විශ්වාස කෙරේ.

          මෙය හදුන්වන වෙනත් නම්

දළදා වහන්සේ වැඩ සිටි මන්දිරය , ධාතුඝර , දළදා ගේ , දළදා මාලිගය ආදි නමි වලින් හැදින්වු බව පෙනේ.

           දළදා මාලිගාවේ පිහිටිම.

     සෙන්කඩගල රාජකීය පරීක්ෂය තුළ දළදා මාලිගාව පිහිටා ඇත. මහනුවරට නැගෙනහිරින් උඩවත්ත කැලයත් හන්තාන කදුවැටිය එක පසකින් හා බහිරව කන්ද තවත් පැත්තකින් වට මහනුවර රාජධානිය සෞම්‍ය දේශගුණයකින් යුක්තය. ඕනෑම භෝගයක් වැවීමට තරම් සශ්රීකය. අලුත් නුවර, මැද මහනුවර නුවර, හඟුරන්කෙත නුවර, සෙන්කඩගල නුවර දළදා වහන්සේගේ ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ වේ.